İşyerinde mobbing, çalışanların bir veya birkaç kişi tarafından sürekli olarak maruz kaldığı, sürekli ve kasıtlı zarar verme amacı güden saldırgan davranışları ifade eder. Bu tür davranışlar, bireyin iş ortamındaki performansını, moralini ve genel refahını olumsuz etkileyebilir. İşyeri mobbingi, çalışma hayatında ciddi bir sorun olup, hem bireylerin hem de organizasyonların verimliliğini azaltabilir. Bu makalede, işyeri mobbinginin tanımı, etkileri ve önlenme yolları ele alınacaktır.

İşyeri Mobbingi Nedir?

İşyeri mobbingi, sürekli ve sistematik bir şekilde bir çalışanın, genellikle daha güçlü veya daha üst düzeydeki bir kişi tarafından psikolojik veya duygusal zarara uğratılması olarak tanımlanabilir. Mobbing, genellikle aşağılama, küçümseme, işten dışlama, dedikodu yapma, sürekli eleştirme gibi çeşitli saldırgan davranışları içerir. Bu davranışlar, mağduru hem duygusal hem de fiziksel olarak etkileyebilir.

İşyeri Mobbinginin Etkileri:

1. Fiziksel ve Psikolojik Sağlık Sorunları: İşyeri mobbingi, mağdurlarda stres, anksiyete, depresyon gibi psikolojik sorunlara neden olabilir. Ayrıca, baş ağrısı, uyku sorunları gibi fiziksel sağlık sorunlarına da yol açabilir.

2. İş Performansının Düşmesi: Mobbinge maruz kalan çalışanlar genellikle işlerindeki performanslarını düşürürler. Sürekli stres altında çalışmak, konsantrasyonu azaltabilir ve verimliliği olumsuz etkileyebilir.

3. İşten Ayrılma İsteği: Mobbing, çalışanları işlerinden soğutabilir ve işten ayrılma isteğine yol açabilir. Bu durum, işyerindeki personel devir hızını artırabilir ve organizasyonun itibarını zedelebilir.

İşyeri Mobbingini Önleme Yolları:

1. Politika ve Prosedürlerin Oluşturulması: İşyerlerinde mobbingi önlemek için açık ve etkili politika ve prosedürlerin oluşturulması önemlidir. Bu belgeler, çalışanları mobbingin zararları konusunda bilgilendirmeli ve ihlallerin nasıl ele alınacağını açıklamalıdır.

2. Eğitim Programları: Çalışanlara mobbingin ne olduğu, nasıl tanımlanacağı ve nasıl önlenmesi gerektiği konularında eğitim programları düzenlenmelidir. Bu eğitimler, çalışanların farkındalıklarını artırabilir.

3. Açık İletişim ve İlgili Destek: İşyerlerinde açık iletişim ortamı oluşturmak önemlidir. Çalışanlar, sorunlarını rahatlıkla paylaşabilmeli ve gerektiğinde destek alabilmelidir.

4. İşyeri Kültürünün Değerlendirilmesi: İşyeri kültürü, mobbingin oluşmasında etkili olabilir. Olumsuz bir kültürün tespit edilmesi ve gerekli düzeltmelerin yapılması önemlidir.

5. İhlallerin Ciddiye Alınması: İhlallerin ciddiye alınması ve hızlı bir şekilde ele alınması, işyerinde mobbingin yayılmasını engelleyebilir. Mağdurların şikayetleri etkili bir şekilde değerlendirilmelidir.

İşyeri mobbingi, hem bireylerin hem de iş yerlerinin uzun vadeli başarılarını olumsuz etkileyen ciddi bir sorundur. Önleyici tedbirler almak, açık iletişim kurmak ve mobbinge karşı sıfır tolerans politikası benimsemek, işyerlerinde sağlıklı bir çalışma ortamının oluşturulmasına katkı sağlar. Unutulmamalıdır ki, işyerindeki huzur ve adil bir çalışma ortamı, sadece çalışanlar için değil, aynı zamanda organizasyonun başarısı için de kritik öneme sahiptir.

İş Kanununda Mobbingin Yeri

Türkiye'de işyerinde mobbinge karşı çalışanların sahip olduğu yasal haklar, Türk İş Hukuku ve İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatlarına dayanmaktadır. İşte Türkiye'de işyerinde mobbing ile ilgili çalışanlara sağlanan bazı temel yasal haklar:

1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu:

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, işyerinde mobbingin önlenmesi ve çalışanların korunması amacıyla çeşitli düzenlemeler içermektedir. Bu kapsamda işverenler, çalışanlarına sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlamakla yükümlüdür.

2. İş Kanunu:

Türk İş Kanunu, işyerindeki mobbing durumlarını düzenleyen bazı hükümlere sahiptir. Özellikle işyerindeki eşitsizliklere, ayrımcılığa ve kötü muameleye karşı çalışanları koruma amacını taşır.

3. Ayrımcılıkla Mücadele Hükümleri:

Türk Ceza Kanunu'nda yer alan ayrımcılıkla mücadele hükümleri, çalışanların cinsiyet, ırk, din, dil, renk, siyasi düşünce, felsefi inanç, mezhep, sendika üyeliği gibi sebeplere dayalı olarak ayrımcılığa uğramasını suç saymaktadır.

4. Mobbingin Önlenmesine İlişkin İç Yönergeler:

İşverenler, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu çerçevesinde işyerinde mobbingi önlemek amacıyla iç yönergeler oluşturmalıdır. Bu iç yönergeler, çalışanların hakları, mobbingle mücadele yöntemleri ve ihbar süreçleri gibi konuları kapsar.

5. Sendika ve Toplu İş Sözleşmeleri:

Sendikalar, üyelerini mobbinge karşı korumak için çeşitli faaliyetlerde bulunabilir. Toplu iş sözleşmeleri, mobbinge karşı alınacak önlemleri içerebilir ve sendika üyelerini bu tür durumlarda desteklemeyi amaçlayabilir.

6. İhbar Hakkı:

Çalışanlar, mobbing durumlarını işverene veya yetkili mercilere ihbar etme hakkına sahiptirler. İhbar süreçleri, iş kanunu ve iş sağlığı ve güvenliği mevzuatları kapsamında düzenlenmiştir.

7. Hak Arama Yolları:

Mobbinge maruz kalan bir çalışan, yaşadığı haksızlığa karşı hukuki yollara başvurabilir. Bu kapsamda iş mahkemelerine başvuru, tazminat talepleri gibi hukuki haklarını kullanabilir.

Bu haklar, Türkiye'de işyerinde mobbingle mücadele konusunda çalışanları korumak amacıyla düzenlenmiş temel yasal düzenlemelerdir. İlgili mevzuat değişebileceği için güncel hukuki durumu öğrenmek için yerel yasal kaynaklara başvurmak önemlidir.